Esansiyel Tremor
Esansiyel tremor, en sık ellerde ve kollarda ortaya çıkan, istemsiz ve ritmik titremelerle karakterize bir hareket bozukluğudur. Bazı kişilerde baş, ses ya da nadiren bacaklarda da görülebilir. Özellikle kaşık, bardak veya fincan tutarken, yazı yazarken belirginleşen bu titremeler, günlük yaşamda ince motor becerileri zorlaştırabilir. Esansiyel tremor her yaşta başlayabilse de genellikle orta yaş ve sonrasında daha sık fark edilir.
Titremenin derecesi kişiden kişiye değişmekle birlikte bazı hastalar titremenin ağırlığı nedeniyle sosyal sıkıntılar yaşayabilir.
Esansiyel tremorun birçok vakasında ailevi geçiş olduğu görülür. Anne ya da babada bu rahatsızlık varsa, çocukta ortaya çıkma olasılığı yükselir.
Aşırı kahve ve çay tüketimi, yoğun stres, kaygı veya yorgunluk titremeyi artırabilir.
| Tanım | Ellerde, başta, seste veya diğer vücut bölgelerinde istemsiz titremelerle karakterize edilen, en yaygın hareket bozukluklarından biri olan nörolojik bir hastalıktır. |
| Nedenleri | Kesin nedeni bilinmemektedir, ancak genetik yatkınlık önemli bir rol oynar. Otozomal dominant kalıtım gösterir, yani aile içinde geçiş gösterebilir. |
| Belirtiler | İnce motor hareketleri sırasında (yazı yazma, bardak tutma vb.) belirginleşen ritmik titreme, stres ve yorgunlukla şiddetlenme, simetrik etkilenen uzuvlar. |
| Teşhis Yöntemleri | Klinik değerlendirme, nörolojik muayene, aile öyküsü, diğer nedenleri dışlamak için kan testleri ve beyin görüntüleme (MRI, CT). |
| Tedavi Yöntemleri | Beta blokerler (propranolol), antikonvülzan ilaçlar (primidon), botulinum toksini enjeksiyonları, derin beyin stimülasyonu (DBS) gibi cerrahi seçenekler. |
| Komplikasyonlar | Günlük aktivitelerde zorluk, psikososyal stres, iş ve sosyal yaşamda kısıtlanma. |
| Önleme Yöntemleri | Kesin bir önleme yöntemi yoktur. Kafein ve stresin azaltılması, düzenli egzersiz ve rahatlatıcı aktiviteler semptomları hafifletebilir. |
SORULAR – CEVAPLAR
Esansiyel tremor çoğu zaman Parkinson hastalığıyla karıştırılsa da önemli farklılıklar vardır. Parkinson'da titreme genellikle istirahat halindeyken, yani el boşta duruyorken daha belirgindir ve hareket etmeye başlandığında titreme kaybolur. Buna karşılık esansiyel tremorda titreme, el veya kol bir iş yaparken ortaya çıkar ve istirahat sırasında belirgin değildir. Hastalık ilerlediğinde istirahat halinde de titreme eklenebilir. Parkinson hastalığında hareket yavaşlığı (bradikinezi), kaslarda katılık ve denge sorunları gibi belirtiler olur; esansiyel tremorda ise temel sorun titremedir ve katılık ya da yavaşlık olmaz.
- Titremeler sizi gündelik işlerde zorluyorsa,
- Başkaları fark edecek kadar şiddetli hale geldiyse ve bu durum sosyal kaygı yaratıyorsa,
- Ailede esansiyel tremor öyküsü varsa ve benzer belirtiler gözlemliyorsanız,
- Titreme giderek artıyorsa veya farklı bir rahatsızlık belirtisi olduğunu düşündüğünüz durumlar mevcutsa,
vakit kaybetmeden bir nöroloji uzmanına danışmak doğru olacaktır. Uzman hekim, gerekli muayene ve testleri yaparak tanıyı kesinleştirecek ve size uygun bir yol haritası çizecektir.
Hafif derecedeki esansiyel tremor, kişinin günlük yaşamını çok etkilemiyorsa tedavi gerektirmeyebilir. Ancak titremelerin şiddeti artarak yemek yeme, yazı yazma, taşıma veya sosyal etkinliklerde zorluk yaratıyorsa, mutlaka bir nöroloji uzmanına başvurup tedavi seçeneklerini değerlendirmek gerekir. Tedavi ile titremeleri kontrol altına alıp yaşam kalitesini yükseltmek hedeflenir.
Medikal tedavi: ağızdan alınan ve etkili olabilen sınırlı sayıda ilaç vardır. Bu ilaçlar her hastada farklı etki gösterebilir. Kimi hastalar düşük dozda bile iyi yanıt alırken, kimilerine daha yüksek doz ya da farklı ilaçlar gerekebilir. Doktorunuz, olası yan etkileri göz önünde bulundurarak size en uygun dozu ve ilacı belirleyecektir.
Cerrahi tedavi: medikal tedaviden fayda görmeyen veya titremeleri çok artan Esansiyel tremor hastaları için bir başka etkili tedavi seçeneği beyin pili (Derin beyin stimülasyonu= DBS) operasyonudur.
Bu tedaviler dışında yaşam tarzı ile ilgili ek önlemler alınabilir; örneğin kahve, çay ve diğer kafeinli içecekleri sınırlandırmak titremeyi hafifletebilir.
Stres Yönetimi: Aşırı kaygı veya gerginlik anlarında adrenalin düzeyi yükselerek titremeyi şiddetlendirebilir. Bu nedenle yoga, nefes egzersizleri veya hafif egzersiz rutinleri gibi rahatlama tekniklerinden destek alınabilir.
Düzenli Uyku: Yeterli dinlenme, sinir sisteminin sağlıklı işleyişi için önemlidir. Uykusuzluk veya kalitesiz uyku, titremeleri artırabilir.
Takip ve Kontroller:
Tedavi planı oluşturduktan sonra doktorunuz belirli aralıklarla ilerlemenizi takip edecektir. İlaç doz ayarlamaları ve yan etkiler ve diğer tedavi seçenekleriniz bu kontroller sırasında değerlendirilir.
Prof. Dr. Meltem Demirkıran, nöroloji alanında uzmanlaşmış, özellikle Multipl Skleroz, Parkinson ve hareket bozuklukları üzerine çalışmalar yürüten deneyimli bir akademisyendir. Çukurova Üniversitesi'nde bu alanlara yönelik klinik birimler kurarak önemli katkılarda bulunmuş ve ulusal ile uluslararası çalışma gruplarında aktif rol almıştır. Bilimsel araştırmaları ve yenilikçi tedavi yaklaşımlarıyla nöroloji bilimine katkılar sunmaktadır.