Multipl Skleroz (MS), özellikle genç yetişkinlerde görülen ve bağışıklık sisteminin sinir hücrelerini hedef almasıyla ortaya çıkan bir hastalıktır. Beyin ve omurilikte (merkezi sinir sistemi) oluşan hasar, hareketten duygu durumuna, görmeden düşünme süreçlerine kadar pek çok işlevi etkileyebilir. Tanım Merkezi sinir sisteminde (beyin ve omurilik) miyelin kılıfının bağışıklık sistemi tarafından hasara uğratılmasıyla oluşan kronik, otoimmün bir hastalıktır. Nedenleri Kesin nedeni bilinmemektedir. Genetik yatkınlık, çevresel faktörler, viral enfeksiyonlar (Epstein-Barr virüsü), D vitamini eksikliği ve bağışıklık sistemi düzensizlikleri rol oynayabilir. Belirtiler Görme bozuklukları, kas güçsüzlüğü, uyuşma-karıncalanma, denge ve koordinasyon bozuklukları, yorgunluk, mesane ve bağırsak sorunları, konuşma bozuklukları. Teşhis Yöntemleri Manyetik rezonans görüntüleme (MRI), beyin-omurilik sıvısı analizi (Lomber ponksiyon), uyarılmış potansiyel testleri, nörolojik muayene. Tedavi Yöntemleri Atakları hafifletmek için kortikosteroidler, bağışıklık sistemini düzenleyici hastalık modifiye edici tedaviler (interferon beta, natalizumab, fingolimod), semptomları yönetmeye yönelik fizik tedavi, rehabilitasyon ve destekleyici ilaçlar. Komplikasyonlar Yürüme güçlüğü, kas spazmları, bilişsel bozukluklar, kronik ağrı, depresyon, mesane ve bağırsak disfonksiyonları. Önleme Yöntemleri Kesin bir önleme yöntemi yoktur. Sağlıklı beslenme, düzenli egzersiz, D vitamini seviyelerinin korunması, sigara ve stresten kaçınmak hastalığın seyrini olumlu etkileyebilir.

Neuromyelitis Optica Spektrum Bozukluğu (NMOSD), merkezi sinir sisteminin (MSS) özellikle görme sinirleri ve omuriliği hedef alan, nadir görülen otoimmün bir hastalıktır. "Otoimmün" demek, vücudun savunma sisteminin kendi dokularına yabancı gibi algılayıp yanlışlıkla saldırması anlamına gelir. NMOSD'de bu "yanlış" saldırının hedefinde, su kanallarıyla ilişkili kritik bazı hücreler bulunur. Bu tabloyu şöyle düşünelim: Hani apartman kapısının önünde kimi zaman bir görevli (bağışıklık sistemi) sizin paketinizi ya da kargonuzu tanımayıp geri çevirir ya, NMOSD'de de bağışıklık sistemi, aslında 'kendi evi' sayılabilecek sinir hücrelerini yabancı gibi görüp hasara yol açar. Bu hastalık eskiden MS (Multipl Skleroz) ailesinden sanılırdı ancak son yıllarda yapılan araştırmalar göstermiştir ki NMOSD tamamıyla bambaşka bir yol izliyor. MS ile bazı benzerlikleri olsa da farklı işaretleri, farklı nedenleri ve elbette farklı tedavi yaklaşımları vardır. Bu yüzden doğru tanı, tıpkı bir bulmacanın doğru parçalarını yerleştirmek kadar önemlidir. Çünkü NMOSD, tekrarlayıcı ataklarla ilerleyebilen ve hızlı müdahale edilmediğinde görme kaybı veya ciddi hareket kısıtlılığı yapabilen bir hastalıktır. NMOSD'de görülen ataklar bazen "ani bir fırtına" gibi betimlenir. Hiç beklenmedik bir anda şiddetli görme kaybı ya da omurilikte iltihaplanmaya bağlı kol-bacaklarda güçsüzlük hissi yaşanabilir. Erken tedavi edilmezse bu "fırtına," gözlerde kalıcı hasar ya da bacaklarda uzun süreli felç benzeri tablolara neden olabilir.

  MOG Antikoru İlişkili Hastalık, kısaca MOGAD, vücudun kendi savunma sisteminin istemeden sinirlerimizi koruyan kılıflara (miyelin) saldırması sonucu ortaya çıkan otoimmün ve enflamatuvar bir durumdur. Burada hedef alınan protein, "myelin oligodendrosit glikoproteini" diye adlandırılan ve kısaca "MOG" olarak bilinen bir yapıdır. Bu proteini, sanki vücudun dışından gelmiş zararlı bir maddeymiş gibi algılayan bağışıklık sistemi "MOG antikorları" üretir ve sonunda "arkadaş" sandığımız bağışıklık hücreleri, sinirlerimizi koruyan zarları tahrip eder. Bu hastalığı, kabaca "yanlış kapıyı çalan ve eve zorla girmeye çalışan misafir" olarak düşünebilirsiniz. Kapıyı açan bağışıklık görevlileri, bir bakarlar ki aslında içerideki eşyalara zarar veren bizzat kendileri! Ne yazık ki bu karışıklık, özellikle göz sinirlerini (optik sinir), omuriliği ve beyni etkileyerek enflamasyon ve demiyelinizasyon (miyelin kılıfının hasarı) yaratır. MOGAD, ilk başlarda çoğu zaman MS (Multipl Skleroz) veya NMOSD (Nöromiyelitis Optika Spektrum Bozukluğu) gibi diğer demiyelinizan hastalıklarla karıştırılırdı. Ancak bilim dünyası, son yıllarda MOGAD'ı farklı bir "kimliğe" sahip ayrı bir hastalık olarak sınıflandırdı. Bu ayrım hem tanı kriterlerinde hem de tedavi yaklaşımlarında büyük önem taşıyor. MOGAD genellikle nadir görülse de tanısının hızla konulması ve doğru tedaviye yönlendirilmesi, hastaların yaşam kalitesini yüksek oranda belirliyor. Özellikle daha genç hasta gruplarında veya çocuklarda bazen "bir defalık" dediğimiz tek ataklı (monofazik) bir seyir izleyebilirken, bazı hastalarda ataklar tekrarlayıp kronik hale gelebilir. Bu durum da "hastalık kimliğini" anlamada bize yardımcı olur; çünkü her hasta için tablolar birbirinden farklı olabilir. Kimi yalnızca tek bir optik sinir atağıyla karşılaşırken, kimisinde hem beyin hem de omurilik bulguları eşzamanlı ortaya çıkabilir.