İnme
Tanım Beyne giden kan akışının ani olarak kesilmesi veya kanama sonucu beyin hücrelerinin hasar görmesiyle ortaya çıkan, acil tıbbi müdahale gerektiren bir durumdur. Türleri - İskemik inme (%85-90): Beyin damarlarının tıkanması sonucu gelişir. \- Hemorajik inme (%10-15): Beyin damarlarının yırtılmasıyla kanamanın beyin dokusuna zarar vermesi sonucu oluşur. Geçici iskemik atak (TIA): Kalıcı hasar bırakmayan, kısa süreli geçici inme belirtileriyle seyreden durum. Risk Faktörleri - Değiştirilemeyen: Yaşlılık, erkek cinsiyet, aile öyküsü, genetik faktörler. - Değiştirilebilir: Hipertansiyon, diyabet, yüksek kolesterol, sigara, alkol, obezite, atriyal fibrilasyon, hareketsiz yaşam. Nedenler - İskemik inme nedenleri: Ateroskleroz (damar sertliği), emboli (kalp kaynaklı pıhtı atması), küçük damar hastalığı. - Hemorajik inme nedenleri: Hipertansiyon, beyin anevrizmaları, travma, kan sulandırıcı ilaçlar. Belirtiler Yüzde ani asimetri, yüz felci. Kol veya bacakda tek taraflı güçsüzlük. Konuşmada bozulma, anlamsız konuşma. Ek belirtiler: Baş dönmesi, bilinç bulanıklığı, görme kaybı, şiddetli baş ağrısı. Belirtiler fark edilir edilmez acil müdahale gerekir. Tanı Yöntemleri - Görüntüleme: Beyin BT (kanama var mı?), MR (damar tıkanıklığını gösterir), MRA (anjiyografi ile damar değerlendirmesi). Kan testleri: Kan şekeri, pıhtılaşma testleri, kolesterol, elektrolitler. Kalp değerlendirmesi: EKG, Ekokardiyografi (kalp kaynaklı pıhtılar için). Acil Tedavi - İskemik inmede: İlk 4,5 saat içinde trombolitik tedavi (tPA), uygun vakalarda mekanik trombektomi (damar içi pıhtı çıkarma). - Hemorajik inmede: Kan basıncının kontrolü, cerrahi müdahale (büyük kanamalarda). - Genel yaklaşımlar: Oksijen desteği, sıvı dengesi, yoğun bakım takibi. İyileşme ve Rehabilitasyon - Fizik tedavi ve rehabilitasyon: Kas gücünü geri kazandırma, yürüme ve konuşma terapileri. - İlaçlar: iskemik inmede kan sulandırıcılar (aspirin, klopidogrel), hipertansiyon ve kolesterol ilaçları. Önleme - Hipertansiyon, diyabet, kolesterol kontrolü. - Sağlıklı beslenme (Akdeniz diyeti), düzenli egzersiz. - Sigara ve aşırı alkol tüketiminden kaçınma. - Aritmi (örneğin atriyal fibrilasyon) varsa uygun kan sulandırıcı tedavi kullanımı.
Daha Fazla